deus lo vult

Paus Urbanus stelt Godfried van Bouillon aan als aanvoerder van de Noord-Franse en Vlaamse troepen. Hij hoort tot een van de rijkste families in Europa: het Huis Boulogne. Godfried vertrekt volgens plan in augustus AD 1096, samen met zijn oudere broers, Eustaas en Boudewijn. Hun moeder Ida, de geliefde gravin, neemt, als zovaak, de bestuurstaken waar. Ze is blij met de bedevaart, vooral omdat paus Urbanus - haar neef - volledige aflaat heeft toegezegd aan de pelgrims: aan iedereen die meedoet worden alle zonden vergeven, ook die van de al overleden familie.
De Vlaamse ridders en hun voetvolk volgen dezelfde route als de Boerenkruistocht, langs de Rijn en de Donau naar Constantinopel, de hoofdstad van het Byzantijnse Rijk. Ze komen daar rond Kerst aan, maar moeten wachten tot ook de troepen uit Zuid-Frankrijk en Italië zijn gearriveerd.
Uiteindelijk, in het voorjaar van 1097, krijgen ze toestemming van Keizer Alexios om de Bosporus over te steken naar Anatolië. De achterhoede wordt gevormd door zo'n duizend boeren onder leiding van Peter de Kluizenaar. Dat is alles wat er over is van de dertigduizend pelgrims die een jaar eerder uit Aken vertrokken. Alle anderen zijn door de Turken afgeslacht, nog op dezelfde dag dat ze naar Klein-Azië waren overgezet.

Ze doen er twee jaar over, van Constantinopel naar Jeruzalem. Onderweg veroveren ze stad na stad op Turkse en Armeense opstandelingen. Ze doen dat officieel in naam van de keizer, maar al snel veranderen de veroveringen in zelfstandige Kruisvaardersstaten.
En dan wordt in de zomer van 1099 het beleg van Jeruzalem geslagen. De stad, met zo'n zeventigduizend inwoners, moslims, joden en christenen, wordt uitgehongerd. In juli vallen er bressen in de muur en wordt de stad ingenomen, drie jaar na het begin van de kruistocht.
Godfried van Bouillon wordt door de kruisridders tot koning van Jeruzalem uitgeroepen. Zijn broer Boudewijn houdt zich bezig met zijn eigen, pas veroverde graafschap Edessa en trouwt daar met een Armeense prinses. De oudste broer - graaf Eustaas III - en Peter de Kluizenaar keren naar Boulogne terug.

Ida merkt al snel dat Eustaas iets mankeert. Ze heeft haar zoon tijdens diens afwezigheid uitgehuwelijkt aan Mary van Schotland. Eustaas trouwt met haar direct na zijn terugkeer en een jaar later wordt een dochtertje geboren. Zijn vrouw sterft in het kraambed. Eustaas is steeds minder in staat om het graafschap te besturen. Hij vertoont steeds meer tekenen van krankzinnigheid. Het meest beangstigend is nog wel dat hij zijn dochtertje niet meer wil zien. De oude gravin Ida laat Eustaas opsluiten in een van de torens van het kasteel en voert zelf het regentschap.

Het muzikaal drama Deus lo Vult bekijkt de gebeurtenissen twintig jaar na het begin van de Kruistocht. De oude gravin Ida is in gesprek met haar kleindochter. Dit is het moment dat graaf Eustaas III uit zijn toren gehaald wordt om te worden opgenomen in het klooster van Atrecht. Hij wordt afgehaald door Peter de Kluizenaar. Dan horen we uiteindelijk wat er voor de poorten van Jeruzalem echt is gebeurd.
Stefano, de oude, trouwe nar aan het hof van Boulogne, schetst de terugblikken en rijgt ze aaneen. Tijd en plaats spelen voor de nar geen rol. Hij is nar en dus mag hij alles zeggen wat ie denkt.

De nar is verzonnen en zo zijn er wel meer elementen die tegen de historische waarheid aan schuren. Ik heb vooral gesjoemeld met de vermoedelijke sterfdata van de personages, zodat die elkaar gemakkelijker tegen konden komen. En net als de nar mag de schrijver zeggen wat ie wil. En net als de nar zegt ie: het was waanzin, die kruistocht.

Ynze Baumfalk, oktober AD 2016